Reviews Volúpias

Portuguese American drummer Gabriel Ferrandini‘s album Volúpias offers fascinating, impressionistic sound-portraits of the streets and avenues of Lisbon. Yet, unlike what one might expect from an ode to the urban experience, Ferrandini’s portraits are often sedate and abstract, more a stroll than a view from a passing vehicle window.  These impressions are given form by his two bandmates, bassist Hernâni Faustino and tenor sax wizard Pedro Sousa. Sousa certainly lays it out on “Rua da Barroca,” the longest and most raucous number on the album. His unaccompanied solo, near the beginning of the piece, rips and roars and his lightning quick tonguing and explosive notes are supported by Ferrandini’s all over drumming. On other pieces such as “Rua de O Século,” Sousa plays long legato notes with clarity even as his breathing gently rattles the reed. Faustino does his part too; bowing, plucking, and rolling along the neck of the bass are all techniques that ground the abstractions. Best of all, there’s a gentleness in his tone that lets the earthy wood texture of the bass emerge.  The icing on the cake, though, is Ferrandini himself who, like Ches Smith, Tomas Fujiwara, and Harris Eisenstadt, is becoming a major force on the avant-garde drumming scene. Exhibiting a musical touch and control that accents off-beats or highlights elements of Sousa’s solos, Ferrandini shines and surprises. Mallet whooshes on the cymbals, the occasional ping, the slips and slides and bounces over the trap set, all suggest Ferrandini is as much concerned with effect as he is with force. The result is a subtlety rarely exhibited in free playing.  It is to Ferrandini’s credit that he does not try to dominate the album. Instead his magic is in supporting the efforts of his bandmates through introspective accompaniment that generally stays beneath the surface and only occasionally rises to the top. Like viewing cloud formations passing beneath a blue sky, the music of Volúpias provides listeners with an imaginative and fluid landscape. Don Phillps

 

 

__________________________________________

 

Ferrandini, Faustino and Sousa are all vital players on Lisbon’s impressive free-jazz scene, but these cuts see them each temper their usualfrenzy with a set of smoky, but never smooth, sessions recorded during a one-year residency at the Portuguese capital’s ZDB venue. Ferrandini’s embryonic notations – each named after a Lisbon street – are given their gentle flesh by his trusted co-conspirators, his own sensitive playing beautifully restrained and full of Motian-like expressionism. Saxophonist Sousa is on typically scintillating form, igniting the smouldering fires of dim lust with his raspy, crackling (occasionally crotchety) slow-burning tones, as Faustino’s mantle of bowed strings coax the shifting embers of a creeping licentiousness. Like a chaste blonde in a pre-Code picture, Volúpias sometimes seeks its love in the wrong places, but with a tenderness and affection for jazz’s oldest flames, resuscitating sepia forms with off-the-cuff, of-the-moment flights and an unquenchable zeal for exploration, whatever the intensity.  Spencer Grady Jazzwise Magazine

 ‎_______________________________________

 

Drummer Gabriel Ferrandini is a member of Lisbon’s two internationally established groups, RED trio with pianist Rodrigo Pinheiro and bassist Hernâni Faustino, and tenor saxophonist Rodrigo Amado’s Motion Trio with Miguel Mira. He has an incipient (as well as insouciant) genius for putting together bands: in 2018 he led the refined improvising ensemble I heard anywhere that year, a quartet with Evan Parker, Axel Dörner and Sten Sandell.

On Volúpias, he presents his compositions in a trio with the veteran Faustino and the young tenor saxophonist Pedro Sousa (partner to Ferrandini in a duo called “Peter Gabriel”). The tunes are sketches, repeating figures, some barely elaborated, the nine pieces named for the streets from his house to his studio to the ZDB art center where the works were first developed. The work is spare, quietly but intensely reflective, nothing and everything happens, at times a single drum stroke, a resonating bass tone or a vocalic tenor squawk speaking volumes. As the path advances, the music intensifies and expands; by the seventh track, “Travessa dos Fiéis de Deus,” the tension is tremendous, a force field suspended between the relaxed Faustino and Sousa’s broad but taut, choked sound. The final and extended “Rua da Barroca” gives free rein to the group’s potential interaction, a celebration of Ferrandini’s ever- shifting, richly detailed propulsive drumming as well as Sousa’s blossoming gift for timbral mutation.  Stuart Broomer 

_______________________________________

As the brilliant young drummer in RED trio and Rodrigo Amado’s Motion Trio, Gabriel Ferrandini is a key player in the Lisbon free jazz scene. His first foray wanted more danger, more responsability, “he remarked in The Wire 396. “The only way i could try to bring something new was with writing.”  While the residency featured a number of guests, Volúpias pares things back to the core of RED trio Bassist Hernâni Faustino and then ore saxophonist Pedro Sousa. During the residency, Ferrandini developed an extended version of Tony Williams “Love Song”. The Latter’s modal post-bop language may well have been a reference point for his own compositions, which are among his most classically jazz oriented recordings to date. Volúpias also features versions of two tracks by Portuguese electronic musician Ondness, whose productions are vey far from jazz but share a brooding quality with Ferrandini’s own music. The slowburning nature of Ferrandini’s compositions might surprise those familiar with the brisk kineticism of his drumming, but the focus here is very much on harmony, space and timbre, with the percussive gymnastics artfully condensed. His contributions to the opening “Rua Nova da Piedade” are a marvel : tightly coiled cymbal and drum phrases that point in multiple directions without disturbing the smoky drift of Sousa’s horn. The trio are careful to avoid noir cliche, with Sousa cutting across the grain of the melodies with mouthpieces pops, overtones smears and exacting flecks of spittle. With each lister Volúpias sounds stranger, it’s jazz echoes dissolving into the Bairro Alto night. Stewart Smith, The Wire Magazine 

 

_________________________________________

 

O baterista Gabriel Ferrandini é um dos nomes mais inventivos de sua geração, sendo não apenas uma figura central da cena portuguesa, mas também da free music contemporânea como um  todo. Ferrandini já esteve no Brasil, onde pudemos vê-lo em ação em 2013, em duo com Rodrigo Amado, e em 2014, quando se uniu a músicos locais em diferentes gigs. Parte de alguns dos mais interessantes grupos da atualidade, a destacar o Motion Trio e o RED trio, Ferrandini tem tocado com artistas do mundo todo e já é bem experimentado apesar de ter apenas 32 anos. Para esta sua estreia como líder, o baterista convocou Hernâni Faustino (baixo) e Pedro Sousa (sax tenor), outros dois instrumentistas notáveis de Lisboa. Volúpias, há pouco editado pelo Clean Feed, estava esperando há algum tempo para vir à luz do dia, tendo sido captado em fevereiro de 2017 em Fonte Santa, Alandroal. O álbum traz nove temas, sete assinados por Ferrandini. A música apresentada é bastante coesa, nota-se logo que é um disco criado como um álbum, não como um agrupamento de peças independentes. A sonoridade, por vezes contemplativa, quase sussurrada (como em “Rua de O Século”), nos conduz quase que como por uma viagem embriagada madrugada adentro por Lisboa (todas as faixas têm em seu título a palavra “rua” ou “travessa”). Os temas breves, entre 1 e 5 minutos, nos conduzem até “Rua da Barroca”, a última, com seus mais de 10 minutos e uma voltagem mais elevada, marcada por vivo solo de Sousa e uma crescente intensidade destilada por Ferrandini. Este disco é a culminação de um período de um ano de residência no clube ZBD, o que explica a sensível maturidade do projeto e a intimidade expressiva dos músicos. Com Volúpias, Ferrandini mostra que não é somente um grande percussionista, mas uma mente repleta de vivas ideias. Fabricio Vieira 

_______________________________________

This album is a result of the residency of Gabriel in one of the most prestigious Portuguese venues for music, 49 da ZDB. Gabriel is joined here by the truly super-super-group of the Lisbon scene. The music is here maybe less free that typically heard from Gabriel, still it is avantgarde enough. In fact, “Volúpias” is a masterpiece of “kind free jaz”, that is free jazz without blasts and overblown sounds, as exemplified by Ivo Perelman or François Carrier. The songs are names after the names of streets in Lisbon. “Rua Nova da Piedade” is a great introduction to the concept of the album: very deep tone of the Pedro’s tenor, full of lyricism and certain melancholy is supported by the great section. “Travessa de São Marçal” and “Rua de São Marçal” are two beautiful short tracks  maybe the streets are short? The first one is another example of the trios ability to create the lyrical mood, the second is more exploratory, but continues that same mood. My favorite is the over 6 minutes long “Rua Academia das Ciências” for particularly touching lines of the saxophone and the wonderful drums-bass duo and the bass solo. “Rua de O Século” is also more open, using some sound effects  still it is a quiet ballad with a touch of minimal music. “Rua João Pereira da Rosa” starts with a nice bass solo and develops into the most melodic piece of the album. “Rua dos Caetanos” is similar, but quiter and infinitely more peaceful. “Travessa dos Fiéis de Deus”, in contrast, is slow, but quite expressive, ending with another bass solo. Finally, over 10 minutes long “Rua da Barroca”  a highlight of the disc, with the mood changing from a minimal music part played in high registers, to a much faster no more kind, but genuine free jazz part. Wonderful record!!! Maciej Lewenstein 

 

________________________________________

 

Zapraszamy na spacer po lizbońskiej dzielnicy Bairro Alto, miejscu dla Ferrandiniego szczególnym, związanym z dorastaniem i zdobywaniem pierwszych muzycznych doświadczeń, a także miejscu obecnego zamieszkania (muzyk nie urodził się w Portugalii) oraz wielu aktywności artystycznych. Tytuły kolejnych utworów na płycie, to nazwy ulic lub zakamarków niezwykłego wzgórza położonego na zachód od centralnej części miasta, którą wyznacza Placa do Comercio. Utwory te możemy śmiało określić, jako swobodne kompozycje open jazzu (poza dwoma przypadkami, wszystkie są autorstwa perkusisty).

W tymże powolnym, acz wcale nie nostalgicznym spacerze, Ferrandiniego wspierają – rówieśnik, także rezydent dzielnicy, saksofonista Pedro Sousa i nieco od niego starszy, jeszcze lepiej rozpoznawalny medialnie, kontrabasista Hernani Faustino. Muzyka nagrana została w lutym 2017 roku, w miejscu zwanym Fonte Santa, Alandroal. Zawiera dziewięć utworów, które trwają łącznie 39 minut bez czterech sekund.

Volúpias jest płytą niezwykłą z wielu względów, nim jednak poznamy szczegóły, słowo o samej konstrukcji dramaturgicznej nagrania. Zaczyna się ono trzema bardzo krótkimi, niemal cool jazzowymi introdukcjami, muzyką czerstwą, ale zmysłową (volúpias!), nie tyle ilustracyjną, co tworzącą w głowie słuchacza prawdziwe obrazy tajemniczych miejsc Lizbony. Po nich otrzymujemy pierwszy nieco dłuższy fragment bardziej swobodnej improwizacji, by zaraz potem znów wpaść w sidła krótkoterminowych narracji, które określić możemy wręcz jako dark jazzowe. Prowadzoną nas one do dwóch ostatnich utworów, najdłuższych na płycie (łącznie niemal 16 minut), które eksplodują emocjami, jakie towarzyszyły muzykom w trakcie poprzednich części, a były w wielu momentach silnie skrywane.

Rua Nova Da Piedade. Saksofon tenorowy kreśli małe plamy, jakby śpiewał drobną melodię, która grzęźnie mu w gardle. Towarzyszy mu mocny tembr kontrabasu i stosunkowo aktywny drumming. Całość toczy się wszakże w tempie marsza pogrzebowego, choć narracja bez trudu łapie swój wewnętrzny rytm i specyficzne dla większości minut tego spaceru slow dynamic. Travessa De São José. Marsz zdaje się być jeszcze spokojniejszy. W ruch idą szczoteczki, a nad nieboskłonem jawi się duch Krzysztofa Komedy i jego muzyki filmowej. Jakby dwóch takich niosło szafę, ale z tej strony Bairro Alto słabo jeszcze widać ocean. Rua De São Marçal. Dron wilgotnego powietrza wydobywa się z tuby saksofonu. Masywna ścieżka pizzicato leje się z gryfu kontrabasu. Cool masters in work! Perkusja ledwie zaznacza swoją obecność. Rua Da Academia Das Ciências. Wyższy powiew tenorowego, sekcja rytmu wciąż powolna, ciężka, z ołowiu i stali. Każdy krok na tej ulicy stawiany jest z saperską precyzją. Strong cool! Gęsta gra kontrabasu i perkusji, zmysłowy i upocony tenor, a wszystko w warunkach niemal idealnej akustyki. Każdy szmer i powiew powietrza ma swoje odzwierciedlenie w dźwiękach, jakie do nas docierają. W drugiej części narrację ciągnie duo bez saksofonu. Świetną zmianę daje drummer, który zdobi ścieg opowieści złotymi cekinami. Saksofon powraca śląc ciemne plamy, w tle solowa ekspozycja kontrabasu.

Rua De O Século. Kolejna meta ballada. Tenor na zaciągniętym ręcznym kreśli kolejny filmowy obrazek. Klimat białoczarnej kliszy, metafizyczna równowaga pomiędzy wszystkimi elementami narracji. Saksofon buduje drony, inspirowane post-elektroniką. Piękne, żółwie tempo. Rua João Pereira Da Rosa. Introdukcja kontrabasu, cichy, suchy powiew saksofonu z lekkim zaśpiewem. Perkusja wchodzi do gry po 90 sekundach i stawia stemple artystycznego wyrachowania. Gibka oszczędność środków wyrazu, pełne garści emocji poupychane po kieszeniach. Funeralne tempo zdaje się delikatnie nabierać wiatru w żagle. Rua Dos Caetanos. Saksofon, talerze, skromne szarpnięcia za struny, niepokój, brak snu i posmak nieistniejącej elektroniki (as cymbals drones). Jeszcze wolnej, jeszcze gęściej, jeszcze dosadniej. Garść emocji wprost ze smyczka, który ślizga się po strunach kontrabasu.

Travessa Dos Fiéis De Deus. Tenor rusza w przedostatnią podróż z odrobiną zadzioru u nasady ustnika. Perkusja gotowa do uderzenia, kontrabas burczy i ciągnie za struny, tnie powietrze na nierówne części. Step by step opowieść nabiera gęstości, a spętany zaplanowaną dramaturgią flow zaczyna rozkwitać trzema strumieniami fonii. Szczególnie aktywny moment perkusji. Solowa ekspozycja kontrabasu na wybrzmieniu. Rua Da Barroca. Core number całej płyty startuje niezwykle kolektywnie. Saksofon buduje dron, mroczny, zabrudzony, ale jakże powabny. Już po 120 sekundach w tubie zdaje się rodzić moc, skłonna wyrwać wszystkich z letargu oczekiwania. Sousa zostaje na chwilę sam i szuka swojej pętli, po czym wpada w oddech cyrkulacyjny. Znakomity moment! Tuż przed upływem 4 minuty powraca Ferrandini. Sytuacyjny duet PeterGarbiel nabiera tempa i emocji, po czym przyzywa kontrabas Faustino. Ognista muzyka, ale pozbawiona free jazzowej furii, pełna emocji, także tych nieujawnianych. Kontrabas schodzi smykiem do samej podłogi. Na osi czasu 7:30 – muzycy delikatnie hamują, by nieznacznie zmodyfikować swój flow. Nowy wątek brnie po złote runo przy wsparciu pizzicato. Trio unosi się nad ziemią i stawia wszystkich do pionu. Smyczek powraca na ostatniej prostej. Wraz z nim rozgrzany saksofon i kipiąca perkusja dają do wiwatu! Gaszenie płomienia zdobi nutka melodyzującego posmaku zapomnianego saudade.

Andrzej Nowak

 

_____________________________________

 

Free condensado.

É uma das grandes figuras nacionais da música improvisada do século XXI. O baterista Gabriel Ferrandini afirmou-se como músico notável ao longo da última década, membro fulcral de dois grupos de improvisação livre que têm atravessado fronteiras: RED trio e Rodrigo Amado Motion Trio. Em paralelo tem desenvolvido trabalho a solo (apresentou no Maria Matos o espectáculo “Tudo Bumbo”), mantém um duo estável com o saxofonista Pedro Sousa (PeterGabriel) e participa em diversas formações, nacionais e internacionais. Ferrandini tem colaborado com músicos como Evan Parker, Peter Evans, Alexander Von Schlippenbach, Axel Dörner, John Butcher ou Nate Wooley (versão resumida do CV). E acaba agora de editar o excelente disco “Disquiet”, em duo com o saxofonista russo Ilia Belorukov (edição Clean Feed). Além da improvisação, Ferrandini explora ainda projetos de rock mais livre, tocou e gravou com Thurston Moore (Sonic Youth) e Alex Zhang Hungtai (Dirty Beaches) e a formação mais recente de CAVEIRA.
Ferrandini foi um dos responsáveis, com Pedro Sousa, pela programação do bar Irreal em Lisboa entre Outubro de 2018 e Março de 2019. Neste período o espaço apresentou um programa rico com concertos e encontros improváveis. Um dos momentos mais memoráveis foi um concerto que juntou um trio de improvisação livre (Ferrandini, Rodrigo Pinheiro e Miguel Mira) com o saxofonista Ricardo Toscano – como consequência o quarteto foi convidado a tocar no festival Jazz em Agosto e pouco depois a dupla Toscano/Ferrandini apresentou-se ao vivo na Galeria ZDB. O baterista vem construindo um percurso sólido com inúmeras ramificações, e sem medo do risco, mas ainda não tinha editado um disco assinado apenas com o seu nome na capa.

Durante o ano de 2016 a Galeria ZDB promoveu a residência artística “Volúpia das Cinzas” com Ferrandini. A residência teve o objectivo de proporcionar condições para que Ferrandini desenvolvesse composições, que foram sendo trabalhadas e apresentadas ao vivo – num total de seis concertos – com os parceiros habituais Hernâni Faustino (contrabaixo) e Pedro Sousa (saxofone tenor). O trabalho de composição, interpretação e refinamento acabou por resultar neste disco que é agora editado, “Volúpias”, o seu primeiro registo em nome próprio. Assinando todas as composições (e arranjos de dois temas de Ondness/Bruno Silva) Ferrandini apresenta aqui uma espécie de free jazz de temas curtos. No mundo da improvisação livre os concertos e discos mostram explorar peças longas, com os músicos a explorarem ideias ao longo de dez, quinze, vinte, trinta minutos. Além de trabalhar composições originais, Ferrandini quis mostrar uma música improvisada mais acessível, temas mais breves. Para chegar ao objectivo o líder e compositor conduziu o trio (todos músicos habituados a trabalhar em improvisação sem limite) para abreviar, condensar o processo, focar ideias. As músicas deste disco têm assim a duração curta (dois, três, cinco minutos) e cada tema tem como título nomes de ruas de Lisboa, que fazem parte da geografia pessoal de Ferrandini: da Rua Nova da Piedade à Rua da Barroca, o itinerário que o baterista percorreu desde a sua casa até à ZDB. Em cada tema o processo é trabalhado de forma dinâmica: os motivos melódicos são apresentados, abre-se espaço para a liberdade da improvisação, o trio explora ideias. O saxofone de Sousa é aqui preciso, mas contido, sem o fogo de outros contextos; o contrabaixo de Faustino não se fica pela marcação rítmica, acrescenta ideias; e Ferrandini pauta o ritmo, exibindo sempre curiosidade, mas sem explosão. Curto, conciso, focado. Aqui não encontramos as estratégias típicas do free – tensão, crescendos e explosão – aqui a música é controlada, mais subtil, por vezes até dengosa (ouça-se “Rua de O Século”). O único momento onde encontramos os músicos na sua zona de conforto é na última faixa, “Rua da Barroca”, tema com a duração de dez minutos onde há uma exploração mais desregrada. A improvisação livre é muitas vezes olhada de lado, vista como música estranha, difícil, e a longa duração dos temas não facilita. Poderá esta estratégia de temas curtos fazer a música improvisada chegar a mais gente, soar mais acessível? Não sabemos, mas a ideia valia o investimento. Independentemente da resposta, importa salientar o mais relevante: o resultado artístico, pela originalidade, justifica plenamente o aplauso. Ferrandini era um baterista explosivo, agora ousou criar uma música nova, que sai da caixa, é original e desafiante. Este disco fica para a história, é desde já um dos grandes discos do ano, em Portugal e em qualquer lugar do mundo.

Nuno Catarino

___________________________________

Portuguese drummer Gabriel Ferrandini has a long history on that country’s out-jazz scene, having collaborated extensively with saxophonist Rodrigo Amado as well as European legends like pianist Alexander Von Schlippenbach, Evan Parker, and many others. On this album, he’s playing his own compositions, joined by tenor saxophonist Pedro Sousa and bassist Hernâni Faustino. All the tracks are named for the streets in Lisbon that Ferrandini would walk between his house, his studio, and Zé dos Bois Gallery, where he spent a year-long residency developing this material. “Rua da Academia das Ciências” is one of the longer pieces on the album. Sousa’s saxophone is muted and thoughtful throughout, like Albert Ayler in a particularly subdued mood; Ferrandini pushes him along with a few cymbal strikes and some extremely soft hi-hat; and Faustino booms loudly, ultimately seizing control of the music and ending the track with a heavy-footed solo. Phil Freeman 

_________________________________________

Entramos na “Rua Nova da Piedade” empurrados pelo ar que se solta do tenor de Pedro Sousa. O contrabaixo de Hernâni Faustino segue-se, como algo ligeiramente rugoso que se sente com as mãos na parede de um quarto escuro. Só depois é que Gabriel Ferrandini se “mostra”, com a sua bateria a cirandar por entre os outros instrumentos, sem pressas mas expressiva nas suas diferentes cores metálicas, de peles e de madeira. E antes que se dê por ela, já nos encontramos na “Travessa de São José”…

Ferrandini titulou as peças deste Volúpias, o seu disco de estreia como líder, com os nomes das ruas que calcorreava a caminho da Galeria Zé dos Bois, no Bairro Alto, onde esteve em residência com um projecto designado como Volúpia das Cinzas que o viu alternar, durante um ano, ciclos de escrita, de ensaio e depois de apresentação ao vivo de novo material, com o trio como destino último das suas ideias, trabalhadas em formatos expandidos, retrabalhadas, buriladas e esculpidas posteriormente até à forma económica que ganhariam depois em estúdio, numa casa do Alandroal devidamente equipada com os microfones de Cristiano Nunes.

O som é um detalhe importante na força que Volúpias demonstra desde os primeiros instantes. Pedro Sousa é luz nos nossos olhos, está mesmo aqui diante de nós, e entra-nos na cabeça sem pedir licença, com um tom sério, afirmativo, sem indecisões discursivas, mas também sem as dramáticas explosões a que não se poupa noutros contextos e registos. Já Hernâni Faustino é todo ele sépia, posicionando-se no fundo da cena, quase desenhando a moldura para cada um dos quadros, com um som nobre, de funda personalidade harmónica, como se percebe claramente no solo que nos leva até ao fim da “Rua da Academia das Ciências”. E Gabriel Ferrandini? Da combinação de “overheads” e de microfones mais próximos da tarola, do bombo e dos timbalões, surge uma imagem sonora nítida, que aproveita toda a bateria, revelando-a em pequenas explosões cromáticas que afirmam o baterista como um expressivo e imaginativo executante, sem temores, capaz de seguir fios narrativos ou de experimentar a mais pura abstracção em diferentes momentos.

A volúpia, diz-nos o dicionário, é o prazer que retiramos dos sentidos, mas a música que Gabriel Ferrandini nos mostra neste trabalho inscrito no catálogo da Clean Feed faz-se de uma quase tortuosa contenção, sem as derivas orgásmicas que por vezes se associam ao free jazz e sem longas explorações de ideias. Os temas são invulgarmente curtos – o mais breve queda-se logo abaixo do minuto e meio e seis das nove peças do alinhamento oscilam entre essa económica marca e uns espartanos 4 minutos e 7 segundos; só um tema, “Rua da Barroca”, que fecha o álbum, se espraia para lá dos 10 minutos, com os dois restantes a circularem em torno das marcas dos 5 e 6 minutos – o que revela bastante trabalho assumido pelo trio para domar as ideias, circunscrevê-las a formas mais reduzidas sem que isso implique sacrificar a riqueza musical que se quer mostrar.

E Volúpias é um disco decididamente rico. Desde logo porque aceita o desafio de desbravar o terreno que se estende entre os campos da composição e da improvisação livre, procurando ir a fundo nesse meio termo de difícil acesso precisamente porque renega os extremos. E isso consegue-se com muito trabalho: a escrita de Ferrandini – e o trabalho de arranjo sobre duas peças de Bruno “Ondness” Silva que inspiram “Rua do Século” e “Rua dos Caetanos” – manifesta-se no apontar de direcções melódicas e harmónicas para o saxofone e para o contrabaixo, mas também na exploração dedicada de cada ideia, em sucessivos ensaios, até se alcançar o patamar desejado. E quando isso acontecia, certamente após intensivas sessões que se dilatavam no tempo, era necessário cortar, eliminar, descartar, transformar epopeias sonoras desbragadas em pequenos poemas de cor, ritmo, melodia e harmonia. Abstractos, claro. Mas ultra-expressivos.

Tome-se “Rua João Pereira da Rosa”, por exemplo, desde a exposição poética de Faustino à entrada de Sousa, com um discurso sussurrado, com frases alongadas, verdadeiras pinceladas grossas numa tela ampla a que depois se aplicam os salpicos de Ferrandini, pequenos detalhes de cores diferentes que se revelam decisivos para o impacto geral do “quadro”, que se revela em jogos cromáticos de plena beleza, com cada instrumento a procurar a companhia do próximo, sem atropelos, como se cada um soubesse a direcção que o outro vai tomar no próximo compasso. Como se isto estivesse escrito, determinado e devidamente mapeado…

Gabriel Ferrandini é um líder de mão-cheia, um criador de corpo inteiro que agora acrescenta à sua impressionante elasticidade como músico – ele que toca com o Motion Trio de Rodrigo Amado, com o RED trio, com Caveira, com Thurston Moore ou Nate Wooley, com Evan Parker ou Ricardo Toscano, sempre com a mesma generosa entrega, sempre com o mesmo nobre abandono, sempre com a mesma espantosa imaginação – a valência da escrita, da condução, o que lhe abrirá, certamente, outros caminhos e, espera-se, se traduzirá em mais entradas numa discografia em nome próprio que, sinceramente, não poderia ter tido melhor arranque. Rui Miguel Abreu 

_________________________________________

 

Het voorbije decennium is drummer Gabriel Ferrandini uitgegroeid tot een van de centrale spelers van de moderne vrije jazz en improvisatie in Portugal. Met Volúpias maakt hij zijn debuut als leider, al is ook nu weer sprake van een intense collaboratie, en geen duidelijke hiërarchie. Die wordt uitgewerkt via ingetogen interactie met een smeulende intensiteit.

Daarmee zou het wel eens kunnen dat sommigen wat verrast worden, want Ferrandini zit mee aan het roer van een paar bezettingen (RED trio, Rodrigo Amado Motion Trio, zijn trio met David Maranha en Alex  Zhang Hungtai, Casa Futuro …) die soms knetterende erupties kunnen ontwikkelen of regelmatig onderduiken in een ritualistische furie, waarbij zijn tomeloze energie vaak gekoppeld wordt aan een immens gedetailleerde densiteit via uitgebreide percussie. Bij dit trio met tenorsaxofonist Pedro Sousa (waarmee Ferrandini Casa Futuro deelt, maar ook het duo PeterGabriel) en bassist Hernâni Faustino (RED trio en talloze andere bezettingen) wordt vooral uitgepakt met een verrassend sobere sound, op maat van nachtelijk mysterie.

Je zou Volúpias, dat het resultaat is van een residentie in de Lisbonse club ZDB, eigenlijk ook gerust kunnen beschouwen als een ode aan de Portugese hoofdstad, en dan vooral de nachtelijke versie ervan, die mysterie koppelt aan romantiek en sensualiteit. En het wordt ook letterlijk een reis door de stad, want de negen songtitels voeren je van Ferrandini’s voordeur naar ZDB, een bochtig parcours naar de Bairro Alto. Amper een kilometer te voet, maar voldoende om je helemaal onder te dompelen in een sfeer die uniek is voor deze stad.

De videoclip die werd losgelaten in aanloop naar de release (en van start gaat met “Travessa De São José) dompelde je meteen onder in die donkere romantiek, met een raadselachtige transactie in een rokerig Bar Irreal, waar zwartwitte kostuums en schaduwen de teneur bepalen. Het is iets dat ook uitgewerkt wordt in de drie korte stukken die Volúpias openen. Van “Rua Nova De Piedade” naar “Travessa De São José” en “Rua de São Marçal” beland je in compacte routes, poëtische dromen die hier en daar wat herinneren aan die eerste plaat van het Trespass Trio of de intimiteit van  de vroege Air, met duister ingeklede motiefjes en instinctieve bewegingen. Het is sloom geluid kneden, met een sax die soms aan het sputteren slaat en koortsig aanzwelt, om toch weer onder te duiken in het ritmische schilderen van Ferrandini en de lome puls van Faustino.

In “Rua Academia Das Ciências” herinnert Sousa ook wat aan die andere patron van de Portugese improvisatie: Rodrigo Amado, vooral dan ook in de manier waarop jazz en free naadloos in elkaar overlopen, lang aangehouden tonen afgewisseld worden met staccato slingers tegen een achtergrond van ruisende cimbalen en rondstruinende bas. “Rua De O Século” en “Rua Dos Caetanos” werden eigenlijk gebaseerd op muziek van elektronica-artiest Ondness, maar passen perfect in dit zacht kronkelende raamwerk van nachtportretten.

Als er al eentje uit de band springt, dan is het slotstuk “Rua Da Barroca”, de eindbestemming in het hart van de Bairro Alto.  Het is een stuk langer dan al het voorgaande, maar overspant ook een breder terrein, met de lang aangehouden tonen uit het hoge register die gaandeweg nerveuzer en turbulenter gaan klinken, tot je halverwege die tien minuten beland bent op vertrouwd(er) terrein, met driftig sputterende notenslierten en rondtollende percussie. Toch brengt het geen verandering in de koers: Volúpias geeft nooit zijn startvibe op. Een “rebirth of the cool”, zo bestempelde een muzikant het album. En terecht, want het weet die beheersing een bedwelmende cool te geven, en dat zonder het mysterie ook maar een keer te laten verslappen tot een al te makkelijk noir-sfeertje. Volúpias is een klein, onvoorspelbaar meesterwerk met een even ingetogen als broeierige sensualiteit. Guy Peters 

__________________________________________

 

Portuguese-American (with family roots also in Brazil and Italy) drummer Gabriel Ferrandini is known from the acclaimed RED trio and sax player Rodrigo Amado’s Motion Trio. He is one of the key players in the vibrant scene of Lisbon and have collaborated with innovative improvisers as Alexander Von Schlippenbach, Axel Dörner, Evan Parker, John Butcher, Nate Wooley and Thurston Moore.

But Ferrandini is much more than a resourceful and imaginative improviser. Three years ago he decided to focus on composition and spent the whole year of 2016 as artist-in-residence in the famed ZDB (Galeria Zé dos Bois) club, where he experienced his ideas about notated compositions with close comrades, bass player of the RED trio, Hernâni Faustino, and sax player Pedro Sousa, his partner in the PeterGabriel duo. His kind of classic jazz meets free-improvisation compositions were played live every month and comprise the album «Volúpias».

Ferrandini’s compositional process began with an attempt to create an extended version of drummer Tony Williams’ «Love Song» (From «Spring», Blue Note, 1965, with Wayne Shorter, Herbie Hancock and Gary Peacock), but evolved into a cycle of compositions that challenge the very essence of jazz language and vocabulary. The titles of Ferrandini’s compositions follow the streets of Lisbon, the streets that lead from his home to his studio and then to the ZDB club. These compositions sketch a sonic-mental map of Lisbon as a major musical city, with all its eccentric temptations and sensual surprises. Two adaptations of local electronic musician, Ondness, who combines dance beats with exotic soundscapes, cements the new, unconventional course.

These compositions-dreamscapes offer strong mysterious veins and sound as a suite that becomes more intense as Ferrandini comes close to the ZDB club. The music is layered cleverly – Sousa’s tenor sax caress and whispers gently from above and expresses the romantic, lyrical core; Faustino’s bass builds the tension with his earthy tones and his array of extended bowing techniques while Ferrandini colors and deepens the dramatic-enigmatic narrative with imaginative and totally free conception of rich and resonant pulse. Ondness’s «Rua de O Século» and «Rua dos Caetanos» sound as slowed-down techno pieces, arranged for an acoustic-minimalist trio. This trio channels its contemplative, abstract interplay into a loose, free jazz one as it reaches the vicinity of the ZDB club on «Travessa dos Fiéis de Deus». The last and longest piece, «Rua da Barroca», titled after the street of ZDB, is the most complex one. Souse articulation becomes more incisive, dense and mean. Ferrandini hits the drums and cymbals with much more power and patiently builds polyrhythmic patterns while Faustino holds strongly this powerful mayhem. Then «Volúpias» becomes free, creative music in the highest sense possible, free from all conventions and genres.

Eyal Hareuveni

 

__________________________________________

 

Grace à Clean Feed nous connaissons mieux Gabriel Ferrandini, Hernâni Faustino et Pedro Sousa. Leur jazz n’est pas de ceux qui s’évacuent après écoute.  C’est un jazz qui ne cherche pas à séduire. C’est un jazz qui pense le silence, l’espace. C’est un jazz de lent travelling. C’est un jazz débusquant l´harmonie, c’est un jazz de notes graves. Il pourrait s’impliquer en microtonalité (La forme ne demande que cela) mais il ne le désire pas. C’est un jazz d’effacement, de délestement. De ce jazz stagnant, sans effets, sans fioritures mais s’emballant en fin de parcours reste l’essentiel: le souffle, la sensibilité. Où quand l’éclat n’est pas dans le spectaculaire mais dans le crépusculaire. Improjazz